Aan het einde van deze column zal ik het woord “Zalig” weer gebruiken. In katholieke kringen wordt dit bijvoeglijk naamwoord vaak gebruikt om bijzondere betekenis aan een wens toe te kennen. De betekenis van zalig is “in de hoogste mate aangenaam of heerlijk of heilzaam”. Denk aan maaltijden of weersomstandigheden die zalig kunnen zijn of aanvoelen. In religieuze zin komt daar nog de betekenis bij “het eeuwig heil deelachtig”. Hierbij kun je denken aan de zaligsprekingen uit de Bijbel, de acht zaligheden.
zaliger dan het woord ‘super’ dat je nu heel veel om je heen hoort
Maar wat ook de letterlijke betekenis mag zijn, ik vind het zalig om het woordje vaak te gebruiken, zaliger dan het woord ‘super’ dat je nu heel veel om je heen hoort. De door mij gebruikte woordenschat heeft alles te maken met mijn persoonlijk taalgevoel: de manier waarop ik taal gebruik, met taal speel, taal waardeer en begrijp. Elke mens heeft gevoel voor taal, de een wat meer dan de ander. De ene persoon gebruikt een grotere woordenschat, gebruikt meer spreekwoorden en beeldspraken; een ander formuleert zinnen korter, gebruikt meer getallen of buitenlandse woorden.
Nu onze wereld steeds meer gebruik maakt van beeldtaal, teksten alleen maar gelezen worden als ze kort zijn (zoals one-liners), kunstmatige intelligentie-systemen sneller en beter teksten produceren dan de mens, maken velen zich zorgen over de ontwikkeling van ons taalgevoel. Gelukkig zijn er óók positieve ontwikkelingen. De ontwikkeling van straattaal, rapteksten, de populariteit van ‘spoken word’ en de verrijking van onze taal met nieuwe woorden en gezegdes bevorderen juist het creatieve gebruik van taal. Taal is naast een communicatiemiddel ook een poort tot, en onderdeel van een cultuur.
Zelf ben ik tweetalig opgevoed: de eerste drie-en-een-half jaar in het Maastrichts, daarna kwam er ABN bij. De meeste taalwetenschappers beweren dat meertaligheid het taalgevoel bevordert, en dat meertalig opgevoede kinderen sneller andere talen kunnen leren. En daarmee zijn ze vaak ook in staat andere culturen beter te begrijpen. Juist in tijden dat mensen tegenover elkaar komen te staan en die tegenstellingen door taalgebruik worden vergroot, hebben we behoefte aan mensen die de taal als verbinding kunnen inzetten.
We vieren Kerst en daarna Nieuwjaar. In die periode denken we extra aan vrede, harmonie, verbinding, eenheid en samenzijn. Natuurlijk is het mogelijk om die eenheid te zoeken in het gebruik van een en dezelfde taal. Maar daarmee zijn culture verschillen nog niet overbrugd, en waarderen we de rijkdom van meer talen, tradities en opvattingen te weinig. In die rijkdom past ook iemands eigen traditie, eigen wortels, eigen achtergrond. En daarom: in plaats van de dat de hele wereld van eenzelfde White Christmas droomt of hetzelfde Merry Xmas roept, kan ik genieten van de beste wensen in tientallen talen. Elkaar echte vrede en een heilzame toekomst wensen.
Dus u allen niet slechts twee vrolijke kerstdagen en een fijne jaarwisseling gewenst, maar oprecht een Zalig Kerstmis en een Zalig Nieuwjaar!
(Deze column verscheen 18-12-2024 in Familiemagazine Nummer 1)
