Column

BAARD ?

Sommigen worden weemoedig bij het horen van het lied “Het is weer voorbij, die goede zomer”. Per 1 september is de herfst gestart. De scholen beginnen weer, de vakantie is voor velen slechts herinnering. De mooie momenten, het minder gehaaste bestaan, de tijd voor jezelf en je naasten, het zijn allemaal zaken die je graag nog even wenst vast te houden, niet wilt vergeten. En gelukkig hebben we de foto’s nog!

De overgang naar het gewone leven gaat gepaard met vaste gewoontes. De wasmachine draait de uitgebreide vakantie-was, de studenten beginnen aan de introductie, de kinderen aan hun eerste schooldag. En ik? Ik neem het scheerapparaat met tondeuse ter hand om mijn vakantiebaard af te scheren. Deze is ontstaan door jaarlijkse, heerlijke, zomerse luiheid, maar daartoe is geen reden meer.

Maar we mogen niet in weemoed blijven hangen. Want de wereld gaat verder, en onze inzet is gevraagd om er een betere wereld van te maken

Bij het scheren dacht ik terug aan de geslaagde Kroningsfeesten in het Belgische Tongeren. Honderden mannelijke inwoners laten daar eens in de zeven jaar hun baard staan omdat ze als figurant, acteur deelnemen aan de ommegang en spel, en hun rol dat vereist. Het maakt een enorme indruk op de tienduizenden toeschouwers en pelgrims. Om middernacht na de laatste opvoering, opent de kapper zijn zaak en laten de mannen hun baard afscheren. Weemoedig halen ze herinneringen op aan deze geslaagde editie, en zingen ’s nachts nog een laatste lied. Met het verdwijnen van de baard keert het gewone leven terug.

Lees verder

31 augustus 2023
Column

OP DE PLAATS, RUST ! RUST !

De zomer breekt aan, en dat betekent voor veel mensen toch nog steeds dat er een periode komt van rust pakken, gas terug nemen, relaxen, de batterij weer opladen en genieten. Voor sommigen voelt dat als een verplichting: je hebt vrije dagen en dús moet je rust pakken. Anderen vullen de verplichte vrije tijd in met juist extra hard klussen. Vakantie als bron van stress.

eigenlijk wil ik u verplichten om rust te pakken, maar dat zou te zeer lijken op een bevel van een autoriteit.

En toch is rust pakken onmisbaar voor elke mens. Het past in elke religieuze en niet-religieuze traditie. De zevende dag (bijvoorbeeld zondag of de sabbat) als rustdag na zes dagen werken. Het sabbatjaar na jaren van inspannende arbeid, het braak laten liggen van een stuk grond na jaren van intensieve akkerbouw, tot en met de verplichte rusttijden in werk en sport. Het is niet alleen een lichamelijke noodzaak, maar minstens zo belangrijk is het voor ieders geestelijk welzijn. Je gedachten op een rijtje zetten, mediteren, tijd om na te denken, je gunt het iedereen. Sterker: het zou verplicht moeten zijn.

Lees verder

6 juli 2023
Column

RITUELEN

Een paar weken geleden waren miljoenen via de media getuige van de kroning van Charles tot koning van het Verenigd Koninkrijk. De Britten pakten groots uit met pracht en praal. De hele ceremonie stond bol van rituelen, tradities en symboliek. De waardering van de vele kijkers was overwegend hoog. Hoewel een minderheid het schouwspel als overbodige poppenkast ziet, waardeert een meerderheid die plechtigheid juist vanwege de stijlvolle omlijsting, een lust voor oog en oor.

De waardering voor tradities en rituelen neemt op vele terreinen af. Rituelen in ons dagelijks leven zijn nochtans vaak zeer behulpzaam.

De waardering stijgt wanneer je je verdiept in de redenen en achtergronden van de vele aspecten van de ceremonie. Wanneer je bijvoorbeeld weet waarom een bepaald muziekwerk wordt gespeeld, wat de betekenis en historie is van een bepaald attribuut, maar vooral wat de vele handelingen en rituelen voor diepere betekenis hebben. En hoe minder we van de achtergronden weten, hoe makkelijker we afstand nemen van wat we zagen.

Lees verder

1 juni 2023
Column

BIJ-ZONDER

Onlangs was ik bij de viering van de Eerste Communie van mijn petekind. Het thema van die viering was: “je bent bijzonder”, waarbij die term op een speelse manier werd gemengd met het symbool van de bij. Voor deze column ga ik nu niet verder uitleggen wat een communiefeest is, hoewel ik besef dat steeds minder mensen vertrouwd zijn met de betekenis van dit voor katholieken zo belangrijk moment. Zoek het maar een keertje op!

Het is blijkbaar moeilijker om achter het uiterlijk van een mens diens innerlijk te zien. (…) Om achter een nummer of het dossier een mens van vlees en bloed te weten.

Wat mij in die viering bijzonder aansprak, en nog steeds stof tot nadenken geeft, is het opnieuw benadrukken dat geen enkel mens hetzelfde is, dat ieder mens uniek is. Dat is al een wonder in biologische zin, maar geldt ook in verstandelijke of geestelijke zin. Geen mens denkt of voelt hetzelfde als een ander. We hebben allen een eigen karakter, of in mijn terminologie: een eigen ziel. Helaas wordt dat unieke mensbeeld vaak verwaarloosd, onbelangrijk gevonden, of zelfs ontkend.

Lees verder

3 mei 2023
Column

PAASHAAS ?

Minder dan 45 procent van de Nederlanders weet nog dat Pasen een christelijk feest is. Daarvan weet nog net iets meer dan driekwart dat met Pasen de verrijzenis van Jezus wordt gevierd: dat Hij is opgestaan, dat de dood niet het laatste woord heeft, dat liefde altijd overwint. Over deze onwetendheid van de meeste Nederlanders kun je natuurlijk ongerust of teleurgesteld zijn. Dat was ik overigens ook toen ik hoorde dat nog geen 60 procent van onze bevolking weet wat de holocaust was. Of mijn ongerustheid groeide naar ongeloof toen is las dat er zelfs mensen zijn die geloven dat er geen mens op de maan is geweest. Onwetendheid? Geen interesse?

Ga dus op zoek naar je eigen wortels, en verdiep je in de achtergronden van je streek, je geloof, je geschiedenis. En gebruik die verworven kennis als je interesse toont in de leefwereld van de ander.

Dat steeds minder mensen religieus zijn zal zeker een oorzaak voor de afnemende kennis over Pasen (en Kerstmis) zijn. Maar dat is geen reden je neer te leggen bij het verlies aan wat ik basiskennis voor onze samenleving noem. Onze samenleving bestaat uit mensen en groepen van allerlei herkomst. Het is inmiddels ingewikkelder geworden om daarin een weg te vinden. Maar interesse, nieuwgierigheid en kennis kan dan zeker helpen.

Lees verder

5 april 2023
Column

MINDER IK

Ze lachen je weer toe deze weken: de honderden kandidaten voor de verkiezingen voor de Provincie of het Waterschap. Soms alleen, dan weer in groepsverband, hebben ze zich laten fotograferen, en hun portretten ziet u in talloze folders, op driehoek-borden, gemeentelijke aanplakborden of advertenties in de media. En als u “geluk” heeft komt er een bewegend portret (filmpje) langs op uw tijdlijn, of in het reclameblok van de lokale omroep. En heel misschien ontmoet u een kandidaat in levende lijve, dan wel kent u haar of hem al persoonlijk. En al die mensen achter de beelden vragen u maar om één ding: geef mij uw stem!

Ik ben zelf overigens geen haartje beter: ook mijn gezicht (compleet met snor) lacht u toe, of komt in filmpjes langs, en ook ik vraag om uw stem.

Met die vraag is niks mis. Immers onze democratie gaat uit van de gedachte dat wij mensen uit ons midden afvaardigen naar een parlement om aldaar namens ons beslissingen te nemen. Hoe meer we onze vertegenwoordigers kennen en vertrouwen, hoe meer we ook hun besluiten kunnen respecteren. En dat ‘kennen’ start met een beeld, een portret dat we kunnen her-kennen. Maar daar mag het niet bij blijven. Het is belangrijk te weten waar dat gezicht voor staat, wat haar/zijn standpunten zijn, de overtuigingen. En ik vind het óók belangrijk te weten hóe iemand in de wedstrijd zit, het karakter, zaken als daadkracht, compassie en de stijl van samenwerken.

Lees verder

1 maart 2023
Column

OPMERKELIJK !

Met verbazing kreeg ik een bericht van 1Limburg onder ogen als zou Provinciale Staten van Limburg het ambtsgebed hebben afgeschaft. Dat is opmerkelijk als je bedenkt dat dit al tientallen jaren geleden is gebeurd. De minder met politiek vertrouwde lezer zou kunnen denken dat in de Statenzaal in ons Gouvernement de Staten bij de start van elke vergadering nog steeds Onze Lieve Heer, Allah of Jahweh rechtstreeks aanriepen. En we zouden in Limburg de laatste provincie zijn die dat nog deed, een bewijs van dat we blijkbaar achterlopen. Graag geef ik iets meer achtergrond.

En het kan schuren met de helaas ook in Limburg de afgelopen jaren ingeslopen praktijk van elkaar en derden (bestuurders/ambtenaren/burgers) in debatten niet respectvol bejegenen.

Wat nu in de media ‘ambtsgebed’ wordt genoemd is feitelijk een respectvolle formule, een tekst die de voorzitter uitspreekt aan het begin van de vergadering, een onderdeel van het ritueel van de opening. De voorzitter opent de vergadering, en nodigt de Statenleden uit om te gaan staan (als men daartoe in de gelegenheid is). Zij doen dat allen vrijwillig, er is geen dwang. Uit respect voor de Staten staan meestal óók de overige aanwezigen (ambtenaren, pers, gedeputeerden en publiek) op, eveneens vrijwillig. De voorzitter spreekt dan de navolgende tekst:

“Aan het begin van deze vergadering waarin wij samenkomen om de belangen van de provincie Limburg en haar inwoners te dienen, spreken wij de hoop uit dat onze arbeid vrucht zal dragen. Mogen wij kracht en inspiratie putten uit onze geloofs- en levensovertuiging met de juiste waardering voor elkaars mening. Dat is onze bede aan God of aan elkaar.”

Lees verder

14 februari 2023
Column

BRUGGENBOUWERS GEZOCHT!

Ongetwijfeld heeft u ook wel van die momenten dat u de wereld om u heen wat minder begrijpt. Terwijl een record aantal medeburgers moeite heeft de verwarmingskosten te dragen, gaat een record bedrag aan vuurwerk in de jaarwisseling de lucht in. Terwijl het aantal mensen dat gebruik moet maken van de voedselbank nog nooit zo hoog was, is dat ook het geval bij het aantal miljonairs. Terwijl de roep om verbinding en eenheid in de politiek nog nooit zo massaal was, tellen we steeds meer politieke partijtjes en stromingen.

… we in het openbaar zo weinig respect uitstralen … zelfs in de bestuurlijke vergaderzalen?

En kunt u vatten dat er op acht uur rijden van Venlo een heuse oorlog woedt? Dat we in eigen land zo moeilijk met tegenstellingen en conflicten om kunnen gaan dat opstootjes en rellen dagelijks werk lijken? En dat we in het openbaar zo weinig respect naar elkaar uitstralen, te zien in beledigingen, scheldpartijen en discriminatie in (social) media en zelfs in de bestuurlijke vergaderzalen?

Lees verder

22 december 2022
Column

LUISTEREN !

Ik heb over aandacht de laatste jaren niet te klagen. Mijn ambt van bestuurder in de gemeente, de universiteit of provincie bracht nu eenmaal met zich mee dat je uit de anonimiteit stapte. Het heet niet voor niks: het bekleden van een openbare functie. En als je dan, zoals ik, nog over een redelijk ontwikkelde ‘knievel’ of snor beschikt, is er tegelijk sprake van gezichtsherkenning.

Ooit schreef een arts dat de grootste behoefte van de mens is: het grenzeloze verlangen om gehoord te worden.

Publieke figuren krijgen niet altijd positieve of respectvolle aandacht; zeker de laatste jaren ondervinden zij ruimschoots de nadelen van het bekend zijn. Ladingen kritiek, opgestoken middelvingers, scheldpartijen, beledigingen in woord en beeld, alles schijnt geoorloofd. Social media als Twitter verlagen de drempel om anoniem mensen te beschadigen een stuk, zeker als dat groepsgewijs (‘trollenfabriek’) wordt aangestuurd.

Ook ik heb mijn portie aan beledigingen en onjuiste berichtgeving ruimschoots gehad. Toch is er óók een andere kant. En voordeel van bekend zijn is dat ik mij gehoord voel, gezien weet. Dat ik mijn mening kan vertellen en dat die wel ergens wordt opgepikt. Ooit schreef een arts dat de grootste behoefte van de mens is: het grenzeloze verlangen om gehoord te worden. We kunnen ons allemaal wel de teleurstelling of frustratie voorstellen als jouw mening niet op prijs wordt gesteld, als je de vinger opsteekt maar wordt overgeslagen, of als je letterlijk niemand hebt om tegen te praten.

Lees verder

23 november 2022
Column

RESPECT

Vaak tipte ik in mijn novembercolumns de kerkelijke vieringen van Allerheiligen en Allerzielen aan, waarbij we met respect denken aan de goede mensen die voor en vóór ons leefden. Op de een of andere manier heeft de westelijke feestcultuur er de laatste jaren steeds nadrukkelijker een heidens griezelfestijn aan vast geplakt: Halloween. Van respect voor de doden naar angst voor de doden; geen plek meer voor eerbied of waardering voor geleverde prestaties van overledenen.

Een samenleving met betere omgangsvormen zal dus eerst zichtbaar moeten worden in hoe we met mensen omgaan die het minder getroffen hebben. Daar kan iedereen aan meedoen

Misschien is dat wel symbolisch voor het verlies van respect in het algemeen. Wie respecteren we vandaag de dag nog? Wie verdient er respect, en wie heeft aan waardering ingeboet? Ik trap een open deur in als ik constateer dat politici en bestuurders (zoals ik dus) inmiddels onderaan de ladder van gerespecteerde medeburgers zijn aanbeland. En velen zullen daaraan toevoegen dat zij/wij het daar zelf naar gemaakt hebben. Dat is mij te generalistisch. Ik deel die mening daarom niet, maar respecteer hem wel.

Lees verder

26 oktober 2022