Column

BIJ-ZONDER

Onlangs was ik bij de viering van de Eerste Communie van mijn petekind. Het thema van die viering was: “je bent bijzonder”, waarbij die term op een speelse manier werd gemengd met het symbool van de bij. Voor deze column ga ik nu niet verder uitleggen wat een communiefeest is, hoewel ik besef dat steeds minder mensen vertrouwd zijn met de betekenis van dit voor katholieken zo belangrijk moment. Zoek het maar een keertje op!

Het is blijkbaar moeilijker om achter het uiterlijk van een mens diens innerlijk te zien. (…) Om achter een nummer of het dossier een mens van vlees en bloed te weten.

Wat mij in die viering bijzonder aansprak, en nog steeds stof tot nadenken geeft, is het opnieuw benadrukken dat geen enkel mens hetzelfde is, dat ieder mens uniek is. Dat is al een wonder in biologische zin, maar geldt ook in verstandelijke of geestelijke zin. Geen mens denkt of voelt hetzelfde als een ander. We hebben allen een eigen karakter, of in mijn terminologie: een eigen ziel. Helaas wordt dat unieke mensbeeld vaak verwaarloosd, onbelangrijk gevonden, of zelfs ontkend.

Lees verder

3 mei 2023
Column

PAASHAAS ?

Minder dan 45 procent van de Nederlanders weet nog dat Pasen een christelijk feest is. Daarvan weet nog net iets meer dan driekwart dat met Pasen de verrijzenis van Jezus wordt gevierd: dat Hij is opgestaan, dat de dood niet het laatste woord heeft, dat liefde altijd overwint. Over deze onwetendheid van de meeste Nederlanders kun je natuurlijk ongerust of teleurgesteld zijn. Dat was ik overigens ook toen ik hoorde dat nog geen 60 procent van onze bevolking weet wat de holocaust was. Of mijn ongerustheid groeide naar ongeloof toen is las dat er zelfs mensen zijn die geloven dat er geen mens op de maan is geweest. Onwetendheid? Geen interesse?

Ga dus op zoek naar je eigen wortels, en verdiep je in de achtergronden van je streek, je geloof, je geschiedenis. En gebruik die verworven kennis als je interesse toont in de leefwereld van de ander.

Dat steeds minder mensen religieus zijn zal zeker een oorzaak voor de afnemende kennis over Pasen (en Kerstmis) zijn. Maar dat is geen reden je neer te leggen bij het verlies aan wat ik basiskennis voor onze samenleving noem. Onze samenleving bestaat uit mensen en groepen van allerlei herkomst. Het is inmiddels ingewikkelder geworden om daarin een weg te vinden. Maar interesse, nieuwgierigheid en kennis kan dan zeker helpen.

Lees verder

5 april 2023
Column

MINDER IK

Ze lachen je weer toe deze weken: de honderden kandidaten voor de verkiezingen voor de Provincie of het Waterschap. Soms alleen, dan weer in groepsverband, hebben ze zich laten fotograferen, en hun portretten ziet u in talloze folders, op driehoek-borden, gemeentelijke aanplakborden of advertenties in de media. En als u “geluk” heeft komt er een bewegend portret (filmpje) langs op uw tijdlijn, of in het reclameblok van de lokale omroep. En heel misschien ontmoet u een kandidaat in levende lijve, dan wel kent u haar of hem al persoonlijk. En al die mensen achter de beelden vragen u maar om één ding: geef mij uw stem!

Ik ben zelf overigens geen haartje beter: ook mijn gezicht (compleet met snor) lacht u toe, of komt in filmpjes langs, en ook ik vraag om uw stem.

Met die vraag is niks mis. Immers onze democratie gaat uit van de gedachte dat wij mensen uit ons midden afvaardigen naar een parlement om aldaar namens ons beslissingen te nemen. Hoe meer we onze vertegenwoordigers kennen en vertrouwen, hoe meer we ook hun besluiten kunnen respecteren. En dat ‘kennen’ start met een beeld, een portret dat we kunnen her-kennen. Maar daar mag het niet bij blijven. Het is belangrijk te weten waar dat gezicht voor staat, wat haar/zijn standpunten zijn, de overtuigingen. En ik vind het óók belangrijk te weten hóe iemand in de wedstrijd zit, het karakter, zaken als daadkracht, compassie en de stijl van samenwerken.

Lees verder

1 maart 2023
Column

OPMERKELIJK !

Met verbazing kreeg ik een bericht van 1Limburg onder ogen als zou Provinciale Staten van Limburg het ambtsgebed hebben afgeschaft. Dat is opmerkelijk als je bedenkt dat dit al tientallen jaren geleden is gebeurd. De minder met politiek vertrouwde lezer zou kunnen denken dat in de Statenzaal in ons Gouvernement de Staten bij de start van elke vergadering nog steeds Onze Lieve Heer, Allah of Jahweh rechtstreeks aanriepen. En we zouden in Limburg de laatste provincie zijn die dat nog deed, een bewijs van dat we blijkbaar achterlopen. Graag geef ik iets meer achtergrond.

En het kan schuren met de helaas ook in Limburg de afgelopen jaren ingeslopen praktijk van elkaar en derden (bestuurders/ambtenaren/burgers) in debatten niet respectvol bejegenen.

Wat nu in de media ‘ambtsgebed’ wordt genoemd is feitelijk een respectvolle formule, een tekst die de voorzitter uitspreekt aan het begin van de vergadering, een onderdeel van het ritueel van de opening. De voorzitter opent de vergadering, en nodigt de Statenleden uit om te gaan staan (als men daartoe in de gelegenheid is). Zij doen dat allen vrijwillig, er is geen dwang. Uit respect voor de Staten staan meestal óók de overige aanwezigen (ambtenaren, pers, gedeputeerden en publiek) op, eveneens vrijwillig. De voorzitter spreekt dan de navolgende tekst:

“Aan het begin van deze vergadering waarin wij samenkomen om de belangen van de provincie Limburg en haar inwoners te dienen, spreken wij de hoop uit dat onze arbeid vrucht zal dragen. Mogen wij kracht en inspiratie putten uit onze geloofs- en levensovertuiging met de juiste waardering voor elkaars mening. Dat is onze bede aan God of aan elkaar.”

Lees verder

14 februari 2023
Column

BRUGGENBOUWERS GEZOCHT!

Ongetwijfeld heeft u ook wel van die momenten dat u de wereld om u heen wat minder begrijpt. Terwijl een record aantal medeburgers moeite heeft de verwarmingskosten te dragen, gaat een record bedrag aan vuurwerk in de jaarwisseling de lucht in. Terwijl het aantal mensen dat gebruik moet maken van de voedselbank nog nooit zo hoog was, is dat ook het geval bij het aantal miljonairs. Terwijl de roep om verbinding en eenheid in de politiek nog nooit zo massaal was, tellen we steeds meer politieke partijtjes en stromingen.

… we in het openbaar zo weinig respect uitstralen … zelfs in de bestuurlijke vergaderzalen?

En kunt u vatten dat er op acht uur rijden van Venlo een heuse oorlog woedt? Dat we in eigen land zo moeilijk met tegenstellingen en conflicten om kunnen gaan dat opstootjes en rellen dagelijks werk lijken? En dat we in het openbaar zo weinig respect naar elkaar uitstralen, te zien in beledigingen, scheldpartijen en discriminatie in (social) media en zelfs in de bestuurlijke vergaderzalen?

Lees verder

22 december 2022
Column

LUISTEREN !

Ik heb over aandacht de laatste jaren niet te klagen. Mijn ambt van bestuurder in de gemeente, de universiteit of provincie bracht nu eenmaal met zich mee dat je uit de anonimiteit stapte. Het heet niet voor niks: het bekleden van een openbare functie. En als je dan, zoals ik, nog over een redelijk ontwikkelde ‘knievel’ of snor beschikt, is er tegelijk sprake van gezichtsherkenning.

Ooit schreef een arts dat de grootste behoefte van de mens is: het grenzeloze verlangen om gehoord te worden.

Publieke figuren krijgen niet altijd positieve of respectvolle aandacht; zeker de laatste jaren ondervinden zij ruimschoots de nadelen van het bekend zijn. Ladingen kritiek, opgestoken middelvingers, scheldpartijen, beledigingen in woord en beeld, alles schijnt geoorloofd. Social media als Twitter verlagen de drempel om anoniem mensen te beschadigen een stuk, zeker als dat groepsgewijs (‘trollenfabriek’) wordt aangestuurd.

Ook ik heb mijn portie aan beledigingen en onjuiste berichtgeving ruimschoots gehad. Toch is er óók een andere kant. En voordeel van bekend zijn is dat ik mij gehoord voel, gezien weet. Dat ik mijn mening kan vertellen en dat die wel ergens wordt opgepikt. Ooit schreef een arts dat de grootste behoefte van de mens is: het grenzeloze verlangen om gehoord te worden. We kunnen ons allemaal wel de teleurstelling of frustratie voorstellen als jouw mening niet op prijs wordt gesteld, als je de vinger opsteekt maar wordt overgeslagen, of als je letterlijk niemand hebt om tegen te praten.

Lees verder

23 november 2022
Column

RESPECT

Vaak tipte ik in mijn novembercolumns de kerkelijke vieringen van Allerheiligen en Allerzielen aan, waarbij we met respect denken aan de goede mensen die voor en vóór ons leefden. Op de een of andere manier heeft de westelijke feestcultuur er de laatste jaren steeds nadrukkelijker een heidens griezelfestijn aan vast geplakt: Halloween. Van respect voor de doden naar angst voor de doden; geen plek meer voor eerbied of waardering voor geleverde prestaties van overledenen.

Een samenleving met betere omgangsvormen zal dus eerst zichtbaar moeten worden in hoe we met mensen omgaan die het minder getroffen hebben. Daar kan iedereen aan meedoen

Misschien is dat wel symbolisch voor het verlies van respect in het algemeen. Wie respecteren we vandaag de dag nog? Wie verdient er respect, en wie heeft aan waardering ingeboet? Ik trap een open deur in als ik constateer dat politici en bestuurders (zoals ik dus) inmiddels onderaan de ladder van gerespecteerde medeburgers zijn aanbeland. En velen zullen daaraan toevoegen dat zij/wij het daar zelf naar gemaakt hebben. Dat is mij te generalistisch. Ik deel die mening daarom niet, maar respecteer hem wel.

Lees verder

26 oktober 2022
Column

VOLGERS

U heeft ze ongetwijfeld ook gezien: de lange rijen van Britten die afscheid kwamen nemen van hun geliefde Koningin Elisabeth. Mensen van alle rangen en standen, uit alle delen van het Verenigd Koninkrijk én daarbuiten, van alle geloven, politieke stromingen en bevolkingsgroepen. Ze deelden het verdriet, dat gebaseerd is op de genegenheid die ze voor de vorstin voelden. Elisabeth mag dan wel geen formele machtspositie bekleed hebben, ze had wel degelijk invloed; ze was een inspiratiebron, en velen zullen haar roemen als een grote leider. In populaire termen: ze had vele volgers.

’Is het af en toe niet beter om eens iets van iemand te accepteren, bijvoorbeeld omdat die voor iets heeft doorgeleerd, meer ervaring heeft, wijsheid bezit?

Het nadenken over leiderschap is een beetje een modeverschijnsel. We discussiëren er graag over. We hebben er ook allemaal verstand van. Nederland is niet voor niets gezegend met meer dan 17 miljoen bondscoaches (of virologen), en we hebben allemaal een mening over het leiderschap van ministers, CEO’s van grote bedrijven, tot en met de afdelingschef op ons werk. En in verreweg de meeste gevallen is die mening negatief: de baas bakt er niks van! Wat er fout gaat in onze samenleving, in de vereniging of op ons werk, ligt altijd aan de leiding, of het gebrek aan leiderschapskwaliteiten, de verkeerde leiderschapsstijl.

Lees verder

28 september 2022
meer ziel dan identiteit
Column

OPEN

Recent werd ik gevraagd na te denken over wat het ‘gewissene etwas’ is dat ervoor zorgt dat ik mij thuis voel in mijn eigen stad, mijn regio*. Mensen die mij wat langer kennen weten dat ik kritisch ben op het gebruik van de term ‘identiteit’. Ik voel mij zeker Limburger, maar ik heb moeite, zelfs weinig zin om dat gevoel helder te definiëren. Laat staan om zo’n definitie te gebruiken als middel om een grens te bepalen tussen mensen die dan zogenaamd Limburger zouden zijn, en zij die dat niet zijn. In mijn opvatting is er geen definitie van dè Limburger, in de zin dat je objectief kunt bepalen dat sommigen het wel zijn en anderen niet.

Het in veel opzichten versplinterde Nederland van vandaag hoeft voor mij niet zozeer de figuurlijke hokjes af te breken, als we maar bereid zijn ze te openen en niet heilig te verklaren.

Maar je kunt je wel Limburger voelen, je thuis voelen, de gebruiken, taal, het landschap en de mensen waarderen. De meeste mensen blijken behoefte te hebben om ergens bij te horen, zich ergens geborgen te voelen. Soms betekent dit dat zij dit vertalen in het buiten de deur houden van anderen. Daar schuilt het gevaar in dat je het andere, het vreemde, minder hoog waardeert dan het eigene, het vertrouwde.

Lees verder

31 augustus 2022
amateurkunst
Column

DIALOOG & KUNST

Onlangs ontmoette ik Auma Obama, ja inderdaad: de (half)zus van. Zij kreeg in de grensoverschrijdende gemeente Eurode de Martin Buber-plaquette voor haar internationale bewonderingswaardige werk voor jonge mensen. Met haar Sauti Kuu Foundation stimuleert en inspireert ze kinderen om hun talenten te ontdekken en zich te ontwikkelen. Daardoor groeit hun zelfbewustzijn en dus de mogelijkheid bij te dragen aan een vitale samenleving, waar ook in de wereld.

Kunst ervaren is een gesprek beginnen. En waar mensen waarachtig met elkaar in gesprek zijn, zwijgen wapens. Dat is het echte wonder.

Lees verder

7 juli 2022